Sportchilarda tayanch harakat apparati jarohatlarining yuzaga kelish sabablari.
Sportchilarda tayanch harakat apparati jarohatlarining yuzaga kelish sabablari. Sportda jarohatlanish sabablari turlichadir. Jarohatlanish sabablari tahlili uchun Z.S.Mironova va L.Z.Xeyfets quyidagi sabablar ro`yxatini tavsiya etadilar:
- O`quv – mashq qilish mashg’ulotlari va musobaqalarni noto`g’ri tashkillashtirish.
- O`quv – mashq qilish mashg’ulotlari va musobaqalar o`tkazilishini noto`g’ri uslubiyati.
- Mashg’ulot joyi, uskunalar, sport jihozlari, sportchi kiyimi va poyafzalini qoniqarsiz holatda bo`lishi.
- O`quv-mashq qilish mashg’ulotlari va musobaqalarni o`tkazishdagi noqulay saniyatariya-gigienik va iqlim sharoitlari.
- Tibbiy kuzatuv qoidalarini buzilishi va uni etarlicha bo`lmasligi.
- Tayyorgarlik mashg’ulotlari va musobaqalar vaqtida sportchi tomonidan intizom va belgilangan qoidalarni buzilishi.
Boshqa mualliflar (A.M.Londa, N.M.Mixaylova, 1953 va b.) sportda jarohatlarni yuzaga kelishi sabablarini ikkita katta toifa – ob`ektiv va sub`ektivga bo`ladilar.
Albatta, bunday bo`linish shartlidir. Chunki, o`quv-mashq qilish jarayonining noto`g’ri tashkillashtirilishi mashq qilish uslubiyatiga salbiy ta`sir qilmasligini tasavvur qilish qiyin va aksincha, har qanday uslubiy o`zgarish mashq qilish jarayonini tashkillashtirishda muayyan o`zgarishlarga olib keladi. O`z navbatida, o`quv-mashq qilish ishining tashkiliy-uslubiy saviyasini pasayishi, so`zsiz sportchi malakasida o`z aksini topadi. Bu esa, mashq qilish uslubiyati va uni tashkillashtirishning o`zgarishlarini talab qiladi.
Jarohatlanishning tashkiliy sabablari
O`quv-mashq qilish jarayonini noto`g’ri tashkillashtirish bilan bog’liq jarohatlar tahlili, ularni kelib chiqishining quyidagi shart-sharoitlarini aniqlashga imkon berdi: murabbiyni nazariy va amaliy tayyorgarlik darajasi (murabbiy malakasi) ni etarlicha darajada bo`lmasligi; noto`g’ri tuzilgan musobaqalar jadvali (sportchilarni ko`chib yurish vaqti, iqlim o`zgarishlari hisobga olinmagan musobaqalar zichligi) tayyorgarlikning yakuniy bosqichida majmuaviy maqsadli dasturlarning yo`qligi; musobaqalar qoidalariga rioya qilmaslik va hakamlikni past saviyada bo`lishi; o`quv-mashq qilish mashg’ulotlari va musobaqalarni o`tkazishning qoniqarsiz gigienik sharoitlari, qoniqarsiz iqlim sharoitlari; tegishli moddiy-texnika ta`minotining yo`qligi. Sportchilarda tayanch harakat apparati jarohatlarining yuzaga kelish sabablari.
Murabbiy malakasi. YUksak sport natijasiga erishish uchun sportchi bilan murabbiy o`rtasida o`zaro hurmat va ishonch hislariga asoslangan yaxshi munosabatlarni o`rnatish juda muhimdir. Murabbiy o`ziga nisbatan hurmat qozonishga, jamoa unga ishonishiga intilishi kerak. Bu esa, o`z navbatida, uning kasbiy tayyorlanganlik va pedagogik mahorat darajasiga bog’liq bo`ladi. Murabbiy sportchi bilan ravon munosabat o`rnata olishi, bardoshli bo`lishi va g’alabaga erishish yo`lida jamoani jipslashtirib, sportchilarda o`z kuchiga ishonch hissini uyg’ota olishi kerak. Kerak bo`lsa, sportchilarni, ayniqsa eng ko`p asabiylashadiganlarni tinchlantirishi lozim. Murabbiy sportchilarning o`zaro munosabatlaridagi va jamoaning ruhiy muhitdagi o`zgarishlarni vaqtida aniqlab, zaruriy chora-tadbirlarni qo`llashi darkor. Jamoa yig’inlarda, chet eldagi musobaqalarda ishtirok etganda, murabbiyning ahamiyati va nufuzi o`sib boradi. Uydan uzoq vaqt davomida yiroqda bo`lish, majburiy bekorchilik, zerikish va apatiya hissini yuzaga keltirish mumkin. Bunday hollarda murabbiy sportchilarni qo`zg’atish, ularni hordiq chiqarishini to`g’ri tashkillashtirish kerak. Bundan tashqari, murabbiy muvaffaqiyatga erishgan sportchilarni o`z vaqtida rag’batlantirishi va o`z imkoniyatlarini to`la namoyon etolmaganlarni qo`llabquvvatlashishi lozim. Sportchining u yoki bu kamchiliklarini qayd qilgan holda, unga nisbatan hurmat doirasida munosabatda bo`lishi kerak. Kichik xatolarga nisbatan salbiy munosabat aksincha, o`zi ham tayyor bo`lmagan yuksak natijalarga erishish istagini yuzaga keltirish hamda pirovard natijada yanada jiddiy xato va jarohatlarga olib kelishi mumkin.
