Shifobaxsh jismoniy tarbiyada harakat tartibotlari.
Shifobaxsh jismoniy tarbiyada harakat tartibotlari. ShJTda quyidagi harakat tartibotlari va ularning vazifalari farqlanadi:
1.Tushak harakat tartiboti
- qat`iy
- kengaytirilgan
Muolajaning davomiyligi 5-7 minut, ishlash – dam olish nisbati 1:1, o`rta hisobda 8-10 ta mashq beriladi, har bir mashq 3-4 marta sekin sur`atda qaytariladi.
Umumiy vazifalari:
1.Bemorga ta`sir etayotgan ruhiy va jismoniy ta`sirlarni kamaytirish yoki yo`qotish.
2.Qon aylanishning ekstrakardial omillarini faollashtirish yoki yaxshilash.
3.Qat`iy tushak tartiboti asoratlarining oldini olish (yotoq yara, qon dimlanishi, ichak parezi, mushak atrofiyasi, kontraktura va h.z.).
2.Yarim tushak yoki palata harakat trtiboti
Muolajaning davomiyligi 15-20 minut, ishlash – dam olish nisbati 3:1, o`rta hisobda 20-25 ta mashq beriladi, mashqlarning qaytarilish soni 6-8 marta, sekin sur`atda.
Umumiy vazifalari:
1.Qon aylanishning ekstrakardial omillarini asta – sekin chiniqti-rish;
2.Engil jismoniy yuklamalarga organizmni asta-sekin moslashtirish.
3.Dimlanish holatlari bilan kurashish.
3.Erkin harakat tartiboti
- erkin avaylovchi
- erkin avaylovchi-chiniqtiruvchi
- V) erkin chiniqtiruvchi
Muolajaning davomiyligi 30-45 minut, ishlash – dam olish nisbati 5 : 1, o`rta hisobda 25-35 ta mashq beriladi, mashqlarning qaytarilish soni 10-12 marta, sekin, o`rta sur`atlarda.
Umumiy vazifalari:
1.O`sib boruvchi jismoniy yuklamalarga organizmni moslashtirib borish.
2.Organ va sistemalar orasidagi o`zaro aloqalarning korrelyativli-gini yaxshilash.
3.Bemorlarni kasb va yashash faoliyatlariga tayyorlash.
Shifobaxsh gimnastika muolajasini tuzish printsiplari:
1.Dastlabki holatni tanlash.
2.Patogenetik belgisi bo`yicha maxsus mashqlarni tanlash.
3.Muolajaning davomiyligi.
4.Beriladigan mashqlarning soni.
5.Har bir mashqning qaytarilish soni.
6.Bir mashqning davomiyligi (tushak tartiboti – 10-15 sekund, yarim tushak tartiboti – 15-20 sekund, erkin tartiboti – 30-40 sekund).
7.Qo`llaniladigan mashqlarning tarqoqligi, ya`ni muolajaga har xil mashqlar kiritilishi kerak.
8.Berilayotgan yuklamaning asta-sekinlik printsipi, ya`ni muolaja shunday tuzilishi kerakki, avval bemor organizmi engil mashqlar yordamida asosiy yuklamaga tayyorlanadi, so`ngra muolaja oxirida bo`shashtiruvchi mashqlar yordamida bemor organizmi dastlabki holatga qaytarilishi lozim.
9.Qo`llaniladigan mashqlar sur`ati (sekin, o`rta, tez, tezlashadigan).
10.Muolaja vaqtida ishlash-dam olish nisbati.
11.Muolaja vaqtida bajariladigan harakatning ritmi va amplitudasi.
12.Muolajaga emotsional omillarni qo`shish (musiqa, raqslarga xos mashq).
ShJT bo`yicha vrachning majburiyatlari
1.Bemorlarni qabul qilish va tekshirish.
2.Davolovchi shifokorlar bilan ShJTga ko`rsatma va qarshi ko`rsatmalar haqida suhbat o`tkazish.
3.Mashg’ulotlarning effektivligini aniqlash.
4.Vrachli-pedagogik nazoratni o`tkazish.
5.Metodistning malakasini oshirishni muntazam nazorat qilish.
6.ShJT mashg’uloti sxemasini tuzish va shifobaxsh gimnastika muolajasini tuzishda ShJTning vazifalarini tavsiya etish.
Shifobaxsh gimnastika muolajasini o`tkazishga qarshi ko`rsatmalar:
1.Nisbiy qarshi ko`rsatmalar:
-bemorlarning umumiy og’ir holati;
-kasallikning o`tkir davri;
-tana haroratining 37,5 gradusdan ortishi;
-jismoniy mashqlar bajarishda og’riqning zo`rayishi;
-yiringli jarayonning bo`lishi;
-shikastlangan suyak bo`laklarining etarli bo`lmagan immobilizatsiyasi; -yirik qon tomir va nerv yaqinida yod tanalarning bo`lishi; -qon ketish va qon ketishga moyillik.
Bu ko`rsatmalarning nisbiy deyilishiga sabab shuki, ular bartaraf etilganidan so`ng shifobaxsh jismoniy tarbiya muolajasini bemorga tavsiya etish mumkin.
2.Absolyut qarshi ko`rsatma:
-yomon sifatli shishlar yoki onkologik kasalliklar.
Shifobaxsh jismoniy tarbiya (ShJT) – bu jismoniy tarbiya vositalarini kasallikni davolash, oldini olish va bemorlarni reabilitatsiyasi maqsadida qo`llashdir. Shifobaxsh jismoniy tarbiyada harakat tartibotlari.
