Shifobaxsh jismoniy tarbiya shakllari.
Shifobaxsh jismoniy tarbiya shakllari. ShJT shakllari ikki guruhga bo`linib o`rganiladi:
1.Shifoxonada qo`llaniladigan ShJT shakllari:
-ertalabki badan tarbiya 15 – 20 minut davomida bajariladi, qo`llashdan maqsad organizmning umumiy tonusini ko`tarish, tetiklashtirish. Shakl yakka, kichik guruh, guruh holida o`tkaziladi;
-shifobaxsh gimnastika muolajasi shifoxonada o`tkziladigan shakllarning asosiysi bo`lib hisoblanadi. Muolaja 3 qismdan iboratdir, ya`ni – kirish qismi, bunda organizm asosiy yuklamani bajarishga tayyorlanadi. Birinchi qismda engil mashqlar berilib, umumiy vaqtning 15-25 %ni tashkil etadi;
- asosiy qismi, bunda organizmga aso-siy mashqlar beriladi va uning jismoniy yuklamaga moslashishi amalga oshiriladi. Mashqlar, yuklamalar astasekin o`sib boradi, avvaliga umumiy vaqtning 50 %, keyinchalik 70 % ajratiladi;
- tugallanish qismi – bunda organizmga engil, bo`shashtiruvchi mashqlar beriladi, organizmning dastlabki holatiga qaytishi ta`minlanadi. Avvaliga umumiy vaqtning 25 %, keyinchalik 15 % ajratiladi.
Shifobaxsh gimnastika muolajasini amalga oshirish uchun har bir sistema kasalligiga, har bir kasallikka alohida gimnastik mashqlar kompleksi tuziladi va yakka, kichik guruh, guruh holida o`tkaziladi;
-bemorlarga beriladigan individual topshiriqlar bemorlarga kasalligini bilgan holda shifokor yoki metodist tomonidan individul bajarishi uchun mashqlar beriladi. Masalan: nafas organlari kasalligida – drenajlovchi dastlabki holatlarda mashqlar bajrish, maxsus tovushli nafas mashqlari va h.z.;
-me`yorli yurish bu shakl yurak-qon tomir sistemasi, nafas organlari, tayanch-harakat apparati kasalliklarida, modda almashinuvi buzilishlarida qo`llaniladi. Shakl davolovchi shifokor yoki metodist tomonidan nazorat qilinadi. Masalan: miokardning o`tkir infarkti – bemorlar me`yorli yurishni palatada, so`ngra koridorda ma`lum masofalarni o`tish bilan amalga oshiradilar. Shifobaxsh jismoniy tarbiya shakllari.
2.Shifoxonadan tashqarida qo`llaniladigan ShJT shakllari:
-terrenkur
Har xil ko`tarilib tushish burchagiga, masofa uzunligiga ega bo`lgan maxsus tayyorlangan yo`lka. Bu shakl asosan sanatoriya-kurortlarda, dispan-serlarda qo`llaniladi. Yurak-qon tomir kasalliklarida, nafas organlari, oshqozon-ichak yo`li, tayanch-harakat apparati kasalliklari va modda almashinuvi buzilishi bor bemorlarga tavsiya etiladi. Davolash maqsadida buyurilishi uchun terrenkurning 4 ta mashruti tavsiya etiladi, ular:
-1-marshrut – ko`tarilish burchagi 4 gradusdan oshmaydi, masofa uzun-ligi
500 metr;
-2-marshrut – ko`tarilish burchagi 5-10 gradus, masofa 1000 metrgacha;
-3-marshrut – ko`tarilish burchagi 11-15 gradus, masofa 2000 metrgacha;
-4-marshrut – ko`tarilish burchagi 16-20 gradus, masofa 3000-5000 metrgacha.
-sog’lomlashtiruvchi yugurish, me`yorli sur`atda yugurish uchun oyoqlar ma`lum balandlikka ko`trilib yuguriladi;
-sayr qilish, ekskursiya sog’lomlashtirish, organizmni mustahkamlash, chiniqtirish, emotsional tonusni tiklash maqsadida foydalaniladi;
-yaqin turizm asosan sanatoriya-kurortlarda, tog’li sharoitda qo`llanilib, bemorlarga kuniga ko`p emas, kam emas o`rta hisobda 15 kmgacha yurish tavsiya etiladi;
-o`yinli darslar shifoxonadan tashqarida o`yin vositalaridan foydalangan holda o`yinli darslar amalga oshiriladi. Bu bilan bemorlar organizmini o`sib boruvchi jismoniy yuklamalarga moslashtirib boriladi.
-ommaviy jismoniy tarbiyaviy chiqishlar.
