Quyosh nurida chiniqish.
Quyosh nurida chiniqish. Quyosh nuri organizm uchun kuchli ta’sir qiluvchi omil hisoblanadi. Quyosh yorug’i ko`zga ko`rinadigan (qizil, sariq, yashil, havo rang, ko`k binafsha) hamda ko`zga ko`rinmaydigan (infraqizil, ultrabinafsha) nurlardan tashkil topadi. Infraqizil nurlarning uzunligi – 700 mmk dan ziyod, ko`zga ko`rinadigan nurlarning uzunligi esa 400 dan to 760 mmk ga qadar, bo`ladi. Atmosfera infraqizil nurlarning 40% ga yaqinini, ko`zga ko`rinadigan nurlarning 60% ini va ultrabinafsha nurlarning 90% ini tutib qoladi. Quyosh ufqqa qanchalik yaqin bo`lsa, quyosh nurlarining atmosfera bo`ylab o`tadigan yo`li shuncha kam bo`ladi va ularning faolligi ham shuncha yuqori bo`ladi.
Atmosferada quyosh nurining yutilishi va sochilishiga chang, tutun, suvdan ko`tarilgan bug’lar yordam beradi. Atmosfera qanchalik toza va tiniq bo`lsa, quyosh nuri ham erga shunchalik ko`proq etib keladi. SHuning uchun ham chang va tutun bosgan shaharlarda quyosh radiatsiyasi qishloq joy-laridagiga qaraganda kuchsiz bo`ladi.
Odamga ta’sir ko`rsatadigan quyosh radiatsiyasining intensivligiga uning tevarak- atrofdagi joylardan nurning qaytishi-aks etish xususiyati (albedo)ham sabab bo`ladi. Qum, suv, qor (ayniqsa, tog’lardagi toza qor) quyosh nurlarini yaxshi aks ettiradi, o`t-o`lanlar, shudgor qilingan erlar quyosh nurini yutib, uni kamroq aks ettiradi. SHuning uchun ham qumli plajlarda quyosh nurining intensivligi o`tloq, chim bosilgan plajlardagiga qaraganda ikki hissa kuchliroq bo`ladi.
Odam quyosh ultrabinafsha nurining muayyan dozasiga muhtoj bo`ladi. Organizm tomonidan ultrabinafsha nurlarning iste’mol qilinishi etarli darajada D vitaminni hosil bo`lishini qiyinlashtiradi hamda bolalarda D gipovitaminozni avj olishiga sabab bo`ladi -teri oqarib ketadi, unda qon aylanishi yomonlashadi, himoya xususiyatlari pasayib, immun mexanizmlar zaiflashib ketadi. SHuning uchun ham shimol sharoitida yashaydigan, er ostida ishlaydigan, yopiq xonalarda trenirovka qiladigan sportchilarga muntazam ravishda sun’iy ultra-binafsha nur (kvarts) qabul qilish tavsiya etiladi.
O`z holicha olganda teri qorayishning salomatlik uchun foydali funktsiyasi mavjud emas, lekin u organizmni ultrabinafsha nuridan himoya qilish vositasida xizmat qiladi. Boshga quyosh nurining ta’siri hayot uchun havfli oqibatlarga-oftob urishiga olib kelishi mumkin. Oftob urishining mexanizmi miya po`stlog’i shikastlanishi hamda miya to`qimalarida qon aylanishining buzilishi bilan bog’liq bo`ladi. Quyosh nurida chiniqish.
