Hujayralarning funktsional rezervlariga jismoniy mashqlarning ta`siri.

Hujayralarning funktsional rezervlariga jismoniy mashqlarning ta`siri

Hujayralarning funktsional rezervlariga jismoniy mashqlarning ta`siri. Jismoniy tarbiya ishlari bevosita ko`ndalang va qator-qator joylashgan muskullar orqali bajariladi. So`ng xujayra darajasida (muskullar xujayrasida), bir marta zo`r beriladigan jismoniy yuklama ta`siri ostida xujayralardagi ichki tuzilishlar deformatsiyasi sodir bo`lib, yuklama tugagach, superkompensatsiya elementlarining yordamida yana qaytadan tiklanadi hamda xujayralarning funktsional rezervlarini oshirishni ta`minlovchi funktsional va tuzilishning o`zgarishlari sodir bo`lishi uchun bir stimul xisoblanadi.

Jismoniy yuklamasining ko`p marta takrorlanishi hamda ko`p mashqlarning natijasida xosil qilinadigan kumulyativ (jamlangan) effekt xar safargi yuklamadan keyin zudlik bilan xosil bo`ladigan mashq effektlarining qaror topishi xujayralarning funktsional imkoniyatlarini o`stirish uchun zarur shart xisoblanadi. Buning natijasida xujayralar ichki tuzilishida tegishli o`zgarishlar xosil bo`lishiga erishmoq uchun tobora intensiv ravishda o`sib boradigan yuklama talab qilinadi. Bu esa xujayralarning jismoniy ishga adaptatsiyasi o`sganligini, mashq qilish natijasida uning funktsional rezervlari ortganligini ko`rsatadi.

Jismoniy mashqlarning ta`siri ostida kapilyar to`qimalar bilan xujayralar o`rtasidagi aloqa yaxshilanadi, muskul to`qimalari qondagi kislorodni yana ham samaraliroq tarzda ajratib chiqaradi, o`zlashtiradi va foydalanadi. Venadagi qonning tarkibida kislorod miqdorining kamayib ketishi tufayli kislorod bo`yicha arteriya – vena qon tomirlari o`rtasidagi farq kattalashib ketadi. YOshi kattaroq kishilarda, shuningdek, kam xarakatli turmush tarzi bilan yashaydigan shaxslarda to`qimalar, ayniqsa muskul to`qimalari kislorod o`tkazish qobiliyatini yo`qotadi, jismoniy mashqlar esa mana shunday qobiliyat yo`qotilishining oldini olib to`xtatib qolishi mumkin.

Muskullar mustaxkamlangan joylarning xarakatga kelishi va o`sha a`zolarda qon ta`minotining faollashtirish paylarning, bo`g’in kemir-chaklarning rivojlanishiga yordam beradi, suyak o`zidagi pardalarning suyak xosil qilish funktsiyasini oshiradi. Bu esa o`z navbatida, suyaklarning eniga qarab kengayishiga hamda skelet suyaklari relefining shakllanishiga ta`sir ko`rsatadi. Hujayralarning funktsional rezervlariga jismoniy mashqlarning ta`siri.

Mashqlar bo`g’inlarning, bo`g’im to`qimalarining funktsional xolatini yaxshilaydi. Bunga ularning qon bilan ta`minlashning yaxshilanishi hamda bo`g’imlar bo`shlig’ida sinovial suyuqlik ajralib chiqishi ham sabab bo`ladi. Bu esa bo`g’im kemirchaklarining oziqlanishiga yordam qiladi va shu yo`l bilan xozirgi vaqtda keng tarqalgan osteoxondroz-tog’ay o`smasi, skeletlarning deformatsiyasi, artroz kasalliklarining oldini olishga yordam beradi. Funktsional va tuzilishining o`zgarishlari natijasida skelet muskullari yurak-tomir tizimiga yana ham samaraliroq mashq ta`siri ko`rsatish qobiliyatiga ega bo`ladi. Jismoniy yuklamalar bilan bog’liq qon aylanishining tezlashuvi yurak muskullarining mustaxkamlanishiga va yurak orqali ko`proq qon o`tishiga olib keladi. Tinch xolatda 50 – 60 ml xajmga ega bo`lgan yurak zarbi unga yuklama berilishi natijasida mashxur sportchilarda 200 ml darajaga etishi mumkin. Salomatligi juda yaxshi bo`lgan yigit-qizlarda jismoniy yuklanishdan keyin bu xajm taxminan ikki xissa ortib ketishi mumkin.

Mavzular.

manba

Read more articles

Fikr bildirish