Davlat tili va ma’naviy yuksalish.
Davlat tili va ma’naviy yuksalish.Har bir millatning o’z ma’naviyatini chuqur anglashi, ongining tarkibiy qismiga aylantirishi millatning o’z-o’ziga bo’lgan ishonchini mustahkamlaydi, e’tiqod va qadr hissini boyitadi. Shuning uchun ham sho’rolar istibdodi davrida hukmron mafkura doirasida milliy ma’naviyatga e’tibor berilmaydi, to’g’rirog’i u har jihatdan kamsitildi. Oqibatda, o’zbek xalqi o’z ma’naviy merosining ko’pgina qatlamlarini haqqoniy tarixini o’rganishdan mahrum bo’ldi.
Mustaqilik tufayli o’zbek xalqining ko’p asrlik boy ilmiy, tarixiy, madaniy va diniy merosini o’rganish, undan xalqning umumiy va bebaho mulki sifatida foydalanishga keng yo’l ochildi. Ma;naviyatimizning qadimiyligini, mazmunan va mohiyatan chuqurligini, bugungi kunda salohiyati cheksiz ekanini to’la ravishda ko’rsatmoq uchun “Avesto” dan boshlab, Forobiy, Navoiy, Bobur, Furqat, Behbudiy, Fitrat, Cho’lpon va Avloniy orqali to hozirgi kungacha bo’lgan yaxlit manzarasi yaratilmoqda. Muataqillik ayni paytda ma’naviyatning ajralmas qismi bo’lgan milliy til va madaniyatni taraqqiy ettirish, milliy o’z-o’zini anglash, milliy his-tuyg’ular, g’ururni vatanparvarlikni o’stirish va mustahkamlashga ham yo’lga ochilganini ta’kidlab o’tish o’rinlidir. Bir paytlar, aniqrog’i, o’tgan asrning 50-yillarida, milliy merosimizning ko’pgina namunalari kabi, «Alpomish» dostoni ham millatchilik ruhidagi asar sifatida qoralanib, qatag’onga uchragan edi. O’sha og’ir yillarda fidoyi ziyolilarimiz jasorat ko’rsatib, uni saqlab qolishga muvaffaq bo’lganliklarini bugun minnatdorlik bilan eslaymiz.
Bu o’lmas asarni xalqimiz asrlar davomida yaratgan, o’z iymon-e’tiqodidek asrab-avaylagan, qancha avlod-ajdodlarimiz «Alpomish» dostoni asosida tarbiya topgan, o’zligini anglagan, ma’naviy boylikka ega bo’lgan. Demak, xalqimiz bor ekan, Alpomish siymosi ham barhayot. Davlat tili va ma’naviy yuksalish.
Chunki «Alpomish» dostoni ijodiy tafakkurimiz, ma’naviy boyligimizning yorqin namunasi bo’lib, tarixiy ildizlarimizning qanchalik chuqur ekani, xalqimiz qanday tabiiy-ijtimoiy muhitda shakllanib, rivojlanganini, ajdodlarimizning olis davrlarda ham jamoa bo’lib, bir-biriga yelkadosh bo’lib, o’z boshiga tushgan qiyinchiliklarni birgalikda engib yashaganini yorqin bo’yoqlarda tasvirlab beradi.
.Bir so’z bilan aytganda, xalqimizning engilmas bahodiri – Alpomish timsolida biz Vatanimizni yomon ko’zlardan, balo-qazolardan asrashga qodir, kerak bo’lsa, bu yo’lda jonini ham fido qilishga tayyor bo’lgan azamat o’g’lonlarimiz – bugungi alpomishlarning ma’naviy qiyofasini ko’ramiz.
Ko’hna tariximizni shu ma’noda ko’z o’ngimizdan o’tkazib, tahlil qiladigan bo’lsak, muhim va ibratli bir fikrni takroran aytishga to’g’ri keladi. Ya’ni, ota-bobolarimiz ruhiy olamining tomir-ildizlari aynan yuqorida zikr etilgan ma’naviy zaminda, tarixda ham, bugun ham barchaning havasini tortib kelayotgan olijanob fazilatlar asosida shakllangan.
Shu o’rinda ma’naviyatning yuksalishi bilan chambarchas bog’liq bo’lgan yana bir mezon – muqaddas dinimiz haqida alohida to’xtalib o’tish zarur.
Barchamizga yaxshi ma’lumki, din azaldan inson ma’naviyatining tarkibiy qismi sifatida odamzotning yuksak ideallari, haq va haqiqat, insof va adolat to’g’risidagi orzu-armonlarini o’zida mujassam etgan, ularni barqaror qoidalar shaklida mustahkamlab kelayotgan g’oya va qarashlarning yaxlit bir tizimidir.
Ayniqsa, ko’p asrlar mobaynida xalqimiz qalbidan chuqur joy olib, hayot ma’nosini anglash, milliy madaniyatimiz va turmush tarzimizni, qadriyatlarimiz, urf-odat va an’analarimizni bezavol saqlashda muqaddas dinimiz qudratli omil bo’lib kelayotganini alohida ta’kidlash joiz. Nega deganda, insoniylik, mehr-oqibat, halollik, oxiratni o’ylab yashash, yaxshilik, mehr-shafqat singari xalqimizga mansub bo’lgan fazilatlar aynan ana shu zaminda ildiz otadi va rivojlanadi.
Lekin sho’rolsr istibdodi davrida insonlarni dinidan, tarixidan, ma’naviyati, madaniyati va tilidan ayirishga bo’lgan harakatlarning amalga oshirilganligi tarixdan ma’lum. General gubernator Chernyaskiy ta’biri bilan aytganda “Biror millatni yo’q qilish uchun uning ustiga bostirib borish va jang qilish shart emas, balki u millatning dini, tili va ma’naviyatini yo’qotilsa, bu millat o’z-o’zidan yo’q bo’lib ketadi ” degan fikrni ilgari surganligi va amalga oshirganligining guvohi bo’lib turibmiz. Ammo ayni ma’naviyatli, ziyoli bo’lishga intilgan insonlarni yo’q qilishga qaratilgan bunday razilliklar ham o’zbek xalqning irodasini sindira olmadi va aksincha mustaqillik, erk va ozodlikka erishishga bo’lgan ishonchning kuchayishi natijasida O’zbeiston o’z mustaqilligini qo’lga kiritdi. Dastlabki, kunlardan boshlab ma’naviyat sohasiga e’tiborni qaratdi. Mustaqilik sharofati bilan dinga berilgan erkinlik tufayli turli marosimlarimiz Qur’oni Karim tilovatlari bilan boshlanmoqda.Bu o’tmishda bir orzu edi, holos. Davlat tili va ma’naviy yuksalish.
